35 năm cuộc hôn nhân giữa Phật giáo VN và Chủ nghĩa Xã hội
Đăng bởi Tiểu Nhi on Thứ Bảy, ngày 01 tháng 10 năm 2016 | 1.10.16
Dư luận và xã hội thờ ơ, ngay cả giới phật tử cũng không ngó ngàng, còn những tay “cò tôn giáo” thì luôn luôn tận dụng cơ hội vuốt đuôi kẻ chức quyền, rình rang tổ chức kỷ niệm 35 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN), tổ chức mà người trong cuộc quen gọi là “Giáo hội nhà nước” hay “Phật giáo quốc doanh”.
Chùa Huệ Nghiêm, quận 2. Ảnh: internet
Trong bài “Văn minh tiểu phẩm” đang lưu truyền khá “hot” trên mạng, Thích Tuệ Sĩ, theo thiển ý của tôi, là một thiền sư “chất” nhất Việt Nam hiện nay, có nêu nhận xét: “Một thứ Phật giáo theo định hướng xã hội chủ nghĩa còn quái dị hơn một nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”… (1) Bài tiểu luận này ông viết năm 2003, đối chiếu với tình hình thực tế mười mấy năm của Việt Nam, thấy đúng từng centimet!
Như đã biết, kế thừa và phát triển hoạt động của Tổng hội Phật giáo Việt Nam ra đời năm 1951 tại chùa Từ Đàm – Huế, thì tháng 1/1964, ngay sau nền Đệ Nhất Công hòa ở Miền Nam Việt Nam sụp đổ, thì ở Sài Gòn ra đời tổ chức “Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất” (GHPGVNTN), có chủ trương: “hoàn toàn độc lập, không lệ thuộc bất cứ tổ chức đảng phái chính trị thế gian nào. GHPGVNTN kế thừa truyền thống 2000 năm dựng nước và giữ nước của chư Tổ, chư vị Cao Tăng và luôn cùng gánh chịu mọi thăng trầm, vinh nhục với dân tộc”.
Trong khoảng thời gian hơn 10 năm tồn tại (1964 – 1975) GHPGVNTN đã ghi dấu son trong lịch sử phát triển Phật giáo Việt Nam. Xây dựng một thế hệ Phật tử thuần chất có niềm tin chân chính với đạo Phật, quy tụ được một tầng lớp tu sĩ bản lĩnh và nhiều thanh niên trí thức trẻ đầy nhiệt huyết xung quanh mình. Cùng với danh tiếng nổi bật hơn cả các trường đại học thế tục thời đó của Viện đại học Vạn Hạnh ở Sài Gòn và hệ thống các trường Bồ đề tư thục trải dài khắp các tỉnh thành từ vĩ tuyến 17 trở vào. Sản xuất ra nhiều sáng tác, nghiên cứu dịch thuật về Phật giáo và triết học, văn học sử có giá trị. Lần đầu tiên VN dịch Đại tạng kinh, dịch kinh Nikaya, cho ra đời Tạp chí Tư Tưởng Vạn Hạnh… Có thể nói chỉ trong vòng 10 năm tồn tại GHPGVNTN đã để lại một di sản văn hóa Phật giáo đáng tự hào.
Sau 1975, GHPGVNTN không được chính quyền mới cho phép hoạt động. Cùng chung số phận với nhiều tổ chức xã hội dân sự, sinh hoạt Phật giáo rơi vào “khoảng lặng”. Cho đến tháng 11/1981, dưới bàn tay nhào nặn của chính quyền Cộng Sản thì GHPGVN theo định hướng xã hội chủ nghĩa ra đời sau hai ngày họp tại Hà Nội.
Việc ra đời của tổ chức GHPGVN theo định hướng xã hội chủ nghĩa, là một tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có thể nói là một “thành công” về “công tác tôn giáo vận” của chính quyền Cộng Sản. Dùng thủ thuật “lấy mỡ nó ráng nó” để phá vỡ khối đoàn kết vững chắc của các tu sĩ Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, cài cắm những thầy tu công an vào đội ngũ mới, lợi dụng mua chuộc các tu sĩ kém bản lĩnh, tùy tiện diễn giải nhiều lý thuyết kinh Phật để phục vụ mục đích tuyên truyền chính trị… Đỉnh điểm là việc hiện nay không ít nhà chùa nghe theo lời chính quyền mang tượng “Bác Hồ” lên bàn thờ, đặt ngồi ngang với Phật – Tổ để nhận được các đặc ân như giấy phép cấp đất, xây chùa to phật lớn…
Vẻ bề thế của một ngôi chùa Phật giáo theo định hướng xã hội chủ nghĩa trên đường Lương Định Của Q. 2, TP. HCM. Tuy nhiên, cùng nằm trên tuyến đường này nhưng chùa Liên Trì của GHPGVNTN (không theo định hướng XHCN) vừa bị san bằng tháng 9/2016.
Hòa thượng Thích Không Tánh ngồi khóc trên nền Chùa Liên trì sau khi bị cưỡng chế giải tỏa
Điều nghịch lý là, người “cầm trịch” nhiệm kỳ đầu tiên của Giáo hội Phật giáo định hướng xã hội chủ nghĩa không ai khác là Hòa thượng Thích Trí Thủ (sư phụ của Thích Tuệ Sĩ) và cái chết bất ngờ của ông khoảng 2 năm sau đó cho đến nay vẫn còn là một dấu hỏi lớn.
HT Thích Trí Thủ (1909 – 1984) là người làng Trung Kiên huyện Triệu Phong tỉnh Quảng Trị, một vùng đất mà trong giới Phật giáo lưu truyền câu sấm: “thế thế xuất hùng tăng” (đời nào cũng xuất hiện những tu sĩ nổi tiếng), là một vị cao tăng có tầm nhìn quảng bát và có sức cuốn hút về đời sống tâm linh.
Người viết có cơ duyên hai lần gặp ông và sau này tìm hiểu qua nhiều nguồn tư liệu, nhận thấy rằng ông không phải là người có tham vọng chính trị, mà là vị Hòa thượng một lòng một dạ với lý tưởng đạo Phật, luôn luôn thao thức với vận mệnh của quê hương và dân tộc. Trước khi giữ chức Chủ tịch Hội đồng Trị sự của giáo hội Phật giáo nhà nước nhiệm kỳ đầu tiên năm 1981, thì năm 1967 ông đã từng được bầu chọn làm Viện trưởng Viện hóa đạo, tổ chức điều hành mọi hoạt động của GHPGVNTN như đã nêu trên.
Ai hiểu đạo Phật đều biết, một trong những giới luật căn bản của đức Phật là: “tu sĩ không được tham gia chính trị, tu sĩ không được nối dõi tông đường” (bất năng an quốc trị bang, gia nghiệp đốn quyên kế tự). Nhưng không phải vì thế mà cho đạo Phật là bi quan yếm thế. Phật giáo Đại thừa lấy tinh thần nhập thế (engaged buddhism) làm kim chỉ nam hành động, cho rằng: “nếu xa rời thế gian mà đi tìm sự giải thoát là việc làm vô nghĩa, chẳng khác nào đi tìm cái sừng trâu” (ly thế mích bồ đề, do như cầu thố giác).
Tư tưởng “đạo Phật nhập thế” chính là tư tưởng chủ đạo trên con đường lý tưởng của nhiều vị Tổ Sư tiền bối và sau này được nhiều tăng sĩ nổi tiếng như là các HT Thích Trí Thủ, Thích Đôn Hậu, Thích Trí Quang, Thích Nhất Hạnh, Thích Minh Châu… kế thừa.
Nếu ví tư tưởng nhập thế của Đại thừa Phật giáo là lối đá tấn công trong một trận bóng, thì việc chọn đúng thời điểm chọn đúng đối thủ để áp dụng lối đá tấn công hay không, theo tôi đây mới chính là huyệt điểm của Phật giáo Việt Nam trong cuộc “hôn nhân” với nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Nếu ví von HT Trí Thủ là “huấn luyện viên” đầu tiên của “đội bóng Phật giáo” trong trận cầu kéo dài 35 năm (1981-2016) với “đội chủ nhà” là chính quyền xã hội chủ nghĩa, thì “đội Phật giáo” đã sập bẫy “hồi mã thương” của đội chủ nhà dẫn đến một kết cục có thể nói là bi thảm đối với vị “huấn luyện viên” và nhiều “cầu thủ” của mình, cộng với một di sản Phật giáo nhiều đổ vỡ hiện nay.
“Một buổi sáng mùa xuân, cuối tháng 3 năm 1984, Ôn Già Lam (tên gọi gần gũi ở chùa của HT Trí Thủ) và đại chúng xong thời lễ tụng 108 biến Hồng danh. Về phòng, Ôn uống trà và điểm tâm. Sau giờ điểm tâm, là việc làm thường nhật, tưới nước, quét sân, cho cá ăn… Nhưng sáng hôm nay Ôn đã không làm việc đó, vì có lệnh công an mời lên họp trên Mặt trận Tổ quốc, do vậy Ôn đi từ sáng sớm. Sau khi Ôn đi rồi thì công an vào soát chùa Già Lam, đồng lúc bên viện Phật học Vạn Hạnh cũng bị soát. Họ, công an, bắt quí thầy vào ngồi phòng khách, không được đi lại, một số công an khác lên phòng Thầy Tuệ Sỹ và Nguyên Giác kè hai Thầy lên xe và chở đi, không nói một lời từ biệt. Và bên Thiền viện Vạn Hạnh cũng không khác, cùng một thủ thuật, họ bắt Thầy Trí Siêu (Lê mạnh Thát) và Thầy Như Minh cũng kè ra xe rồi chạy mất. Có điều thật dễ thấy là mạng lưới công an đã bao vây chùa Già Lam và Vạn Hạnh từ sáng sớm, cũng như họ đã toan tính trước, vì vậy, bên chùa Già Lam thì họ mời Ôn đi họp sớm, còn bên Vạn Hạnh thì Ôn Minh Châu cũng đã đi họp mấy hôm ở Hà Nội, cho nên cả hai nơi đều vắng mặt hai Ôn, mục đích để họ dễ bề hành sự. (3)
Khi từ UBMTTQ trở về nghe tin hai thầy bị bắt, Ôn Già Lam đã chảy nước mắt. Khoảng một tuần sau đó, ngày 2/4/1984 HT Trí Thủ bị cơn cảm mạo được xe cứu thương chở vào bệnh viện Thống Nhất ở SG thì qua ngày sau Ôn được chở về chỉ còn là cái xác.
Chưa hết: “Từ Huế vào thành phố Hồ Chí Minh lo tang lễ Hòa thượng Thích Trí Thủ xong, chỉ trong vòng 10 ngày thì Hòa thượng Thanh Trí cũng viên tịch theo chân Hòa thượng Chủ tịch tại chùa Già Lam Sài Gòn lúc 13g30 phút ngày 13 tháng 3 năm Giáp Tý (13.4.1984). Lễ nhập quan được cử hành tại Quảng Hương Già Lam và sau đó Kim quan Hòa thượng được cung nghinh về nhập tháp tại khuôn viên chùa Báo Quốc. Kim quan nhập tháp ngày 17 tháng 4 năm 1984 trong niềm xúc động thương tiếc của Tăng Ni Phật tử. Hòa thượng hưởng thọ 66 tuổi đời và được 36 hạ lạp”. (4)
Tới đốt nhang nhân 32 năm ngày mất của HT Thích Trí Thủ (4/7/2016), đứng trước mộ tháp của ông mà tôi như thể lên cơn cảm lạnh, sống lưng tôi như có một luồn điện chạy qua. Tôi liên tưởng đến cái chết của những nhân vật chính trị CS như Võ Văn Kiệt, Nguyễn Bá Thanh, Phạm Huy Ngọ…
Như vậy trong vòng hai tuần, “đội bóng Phật giáo” mất đi hai vị hòa thượng có bản lĩnh và giàu tâm huyết với đạo pháp và dân tộc là HT Thích Trí Thủ và HT Thích Thanh Trí. Hai vị thượng tọa trẻ được coi là tài hoa nở sớm của Phật giáo VN là Thích Tuệ Sĩ và Thích Trí Siêu (Lê Mạnh Thát) bị nhốt tù với cái án tử hình được kêu sau đó 3 năm, về sau được giảm xuống còn án chung thân. Ngoài ra nhiều tăng ni có năng lực khác cũng bị bắt nhốt tù cùng đợt, điển hình là HT Thích Đức Nhuận, Ni sư Thích Nữ Trí Hải…
Trong một tâm thư viết năm 2003 gởi cho các tu sĩ Phật giáo thế hệ trẻ, Thiền sư Tuệ Sĩ thao thức: “Người xuất gia, khi cất bước ra đi, là hướng đến phương trời cao rộng; tâm tính và hình hài không theo thế tục, không buông mình chìu theo mọi giá trị hư dối của thế gian, không cúi đầu khuất phục trước mọi cường quyền bạo lực. Một chút phù danh, một chút thế lợi, một chút an nhàn; Đấy chỉ là những giá trị nhỏ bé, tầm thường và giả ngụy…
Khoa trương bảo vệ Chánh pháp, mà thực tế chỉ là ôm giữ chùa tháp làm chỗ ẩn núp cho Ma vương, là nơi tụ hội của cặn bã xã hội. Hô hào truyền pháp giảng kinh, thực chất là mượn lời Phật để xu nịnh vua quan, cầu xin một chút ân huệ dư thừa của thế tục, mua danh bán chức… Xưa kia, khi vua chúa bắt sư tăng cúi đầu nhận tước lộc của triều đình để làm tôi tớ cho vương hầu, chư Tổ đã sẳn sàng đặt đầu mình trước gươm bén, giữ vững khí tiết của người xuất gia. Đó là thanh quy: Sa môn bất kính vương giả”.
“Quê hương và đạo pháp là những mỹ từ thân thương đã trở thành sáo rỗng. Các con hãy tự rèn luyện cho mình một tín tâm bất hoại; một đức tính dũng mãnh vô úy; nỗ lực tự huân tập trí tuệ bằng văn, tư, tu để nhìn rõ sự tướng chân ngụy, để thấy và biết rõ mình đang ở đâu, đang đi về đâu; không nhắm mắt phóng càn theo cỗ xe lộng lẫy bên ngoài nhưng rệu rã bên trong, đang lao xuống dốc dài không định hướng”… (5)
Hiện nay, trong cơn hấp hối về niềm tin và đạo đức lối sống của xã hội, lãnh thổ lãnh hải Việt Nam bị đe dọa xâm chiếm, nông dân bị đẩy vào thế đối kháng với chính quyền trong nhiều vụ cưỡng chế ruộng vườn, ngư dân của 4 tỉnh miền Trung bị đẩy ra ngoài lề cuộc sống bởi vấn nạn ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng mang tên “Fumosa”… Nhà chùa dường như vẫn an toàn và miễn nhiễm: bất chấp dư luận tổ chức nhiều lễ hội tốn kém vô bổ, lên dự án xây dựng những ngôi chùa nghìn tỉ, scandal nhà chùa xảy ra như cơm bữa… Di sản Phật giáo sau 35 năm có gì ngoài những cái xác chùa hoành tráng bê tông cốt thép vô hồn, và những tai tiếng kiểu như: “nghi án nhà sư đạo văn luận án tiến sĩ”(6), “Tham nhũng lan vào chốn linh thiêng” (7)…
Có gì na ná với nhiều vấn nạn của đất nước: Lạm phát “tượng đài nghìn tỉ”, tệ nạn chạy bằng cấp để mua quan bán chức, “sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi”!?
Định Thiên
30-9-2016
_____
Tham khảo:
(1) http://chauxuannguyen.org/2014/11/05/tue-sy-dao-phap-dan-toc-chu-nghia-xa-hoi-bien-thai-cua-phat-giao-viet-nam-hien-tai/
(2) http://phatgiao.org.vn/tham-luan-sach/201306/Nguyen-nhan-dan-den-phong-trao-Phat-giao-1963-o-mien-Nam-Viet-Nam-11149/uyen-nhan-dan-den-phong-trao-Phat-giao-1963-o-mien-Nam-Viet-Nam-11149/
(3) http://quangduc.com/author/about/9845/tien-si-le-manh-that
(4) http://www.phatgiaohue.vn/news.aspx?KenhID=0&ChuDeID=0&TinTucID=3580
(5) https://vietbao.com/a257807/thu-gui-cac-tang-sinh-thua-thien-hue
(6) http://www.tienphong.vn/giao-duc/nghi-an-dao-luan-van-tien-sy-cua-nha-su-1048718.tpo
(7)http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2016/09/160923_vn_corruption_spreading_vu_ngoc_hoang
(Ba Sàm)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét